Het antwoord op de problemen die spelen op de hoge zandgronden – verdroging van de natuur door de extreem droge zomers van de afgelopen jaren, achteruitgang van de waterkwaliteit en stikstof – is robuuste verbonden natuur met een klimaatbestendige waterhuishouding.
Met elkaar verbonden natuurgebieden waar de natuurlijke processen hersteld zijn en waarin water lang wordt vastgehouden zijn beter bestand tegen weersextremen – en kunnen zelfs helpen de effecten van die extremen tegen te gaan.
Diepe sloten, drainagebuizen en rechtgetrokken beken: na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelden we ook op de hoge zandgronden een watersysteem om regenwater zo snel mogelijk naar de Noordzee af te voeren. Herstel de natuurlijke waterlopen, daar waar kan in samenwerking met de natuur, bijvoorbeeld door bevers hun waterbouwkundige werk te laten uitvoeren. Beverdammen zorgen voor meer afbraak van ammoniak en stikstofoxiden in het ecosysteem. En voor stuwing van water, dat resulteert in een hogere opname van water in de bodem.
Heide, hakhoutbossen, beekdalgraslanden en stuifzanden op onze zandgronden kunnen alleen minder kwetsbaar worden door te stoppen met de voortdurende afvoer van planten, (dode) dieren, bodem en mineralen in de natuur te houden om zo de kringloop in de natuur te herstellen. Zorg dat dode dieren en dood hout op de hoge zandgronden in de natuur kunnen blijven zodat in een dier of plant verzamelde voedingsstoffen na de dood beschikbaar komen voor andere dieren, planten, bacteriën of schimmels.
Herstel ook andere natuurlijke processen zoals de herintroductie van inheemse, grote planteneters als wisenten, paarden, runderen en edelherten. Want in natuurlijk begraasd landschap floreren duizenden planten- en diersoorten en neemt de soortenrijkdom vaak snel weer toe.
En geef ruim baan aan roofdieren: in een gebied waar roofdieren leven zijn prooidieren alerter. Grazers blijven meer bij elkaar en grazen op minder plekken. Hierdoor krijgt het groen op de ene plek kans om te herstellen en komt de vegetatie op een anderen plek meer onder druk te staan. Zo ontstaat meer variatie in het landschap en natuurlijke bosverjonging krijgt een kans. Daarnaast zijn roofdieren jaarrond leverancier van kadavers, waar veel aaseters van profiteren.
[De hoge zandgronden beslaan circa de helft van het Nederlandse landoppervlak, hier woont 45 procent van de bevolking. De hoge zandgronden zijn goed voor 40 procent van de werkgelegenheid in Nederland, met de landbouw en industrie als belangrijke pijlers. De hoge zandgronden herbergen ook 70 procent van de Nationale Parken, 55 procent van de Natura 2000-gebieden en 50 procent van de Nationale Landschappen.
Willen we dat alle functies op duurzame wijze naast elkaar kunnen blijven bestaan, dan zijn natuurlijke oplossingen de sleutel.